Thursday, September 23, 2010

Ozzy Osbourne: η οδύσσεια ενός ταλαιπωρημένου καλλιτέχνη με βαμμένα μαλλιά



Ο John Michael Osbourne (γνωστός πλέον ως «Ozzy») από τα Midlands, σε πρώτη φάση μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ατύχησε κοινωνικά, αφού ήλθε στον κόσμο τούτο από πτωχά γεννητικά όργανα (κάπως αλλιώς το λέει ο λαός...). Το εργατικό background της οικογένειας καθόρισε και την εκπαίδευση που θα ελάμβανε στην εφηβεία του ο ατίθασος νεόπαις. Στο σχολείο του, ένα ταπεινό δημόσιο σχολείο της γενέτειράς του, ο Ozzy δεν τα κατάφερε. Τον συνεπήρε η αντιδραστικότητα και επιθετικότητα των Εγγλέζων νέων της εποχής που προέρχονταν από working-class οικογένειες. Οι νέοι αυτοί, μαζί τους και ο Ozzy, επ’ ουδενί μπορούσαν να ενταχθούν με τον ορθό τρόπο στην πειθαρχία του αγγλικού εκπαιδευτικού συστήματος, να μελετούν με επιμέλεια τα μαθήματά τους, να είναι υπάκουοι και σεβαστικοί προς τους διδασκάλους τους και τους πρεσβυτέρους, να έχουν επιμελημένη χωρίστρα κάτω από το μαθητικό κασκέτο και να εκκλησιάζονται. Όχι. Ο Ozzy προχώρησε σε σκανδαλιάρικες επιλογές καθ’ έξιν και καθ’ υποτροπήν. Έτσι δεν στέριωσε στα σχολικά θρανία. Το εκπαιδευτικό σύστημα τον απέβαλε από το σώμα του. Ο νεαρός σκανδαλιάρης, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Υιοθετώντας τις (υγιείς) αρχές της βρετανικής εργατικής τάξεως, απεφάσισε να μπει στον στίβο της βιοπάλης – να φροντίσει οικονομικά όχι μόνο για το σαρκίο του, αλλά και για την χειμαζόμενη οικονομικά οικογένειά του. Η πρώτη του εργασία ήταν σε κάποιο σφαγείο. Όταν επήρε πόδι και απ’ αυτή την δουλειά, βρήκε επαγγελματικό λιμάνι σε κάποιο κρεματόριο. Οι εμπειρίες αυτές, όπως ο ίδιος ο μετέπειτα καλλιτέχνης θα παραδεχθεί, τον συνέδραμαν αποφασιστικά στην δουλειά του, αφού οι σχετικοί επηρεασμοί τον ενέπνευσαν στιγματίζοντας το καλλιτεχνικό του έργο (πράγμα μάλλον εμφανές στους περισσότερους από εμάς…). Οι δύο αυτές εργασίες, όμως, όσο τίμιες και αξιέπαινες κι αν ήσαν, δεν γέμιζαν αρκετά την τσέπη κι έτσι ο Ozzy προχώρησε σε εναλλακτικές (και ήκιστα έντιμες) επαγγελματικές επιλογές: από την ηλικία των 18 το έριξε στις κλοπές και τις ληστείες...


Η «απαλλοτρίωση» ξένων περιουσιών όχι μόνο απέφερε περισσότερα στο ταμείο του νεαρού κλεφταράκου, αλλά προσέδιδε στον πιεστικό βίο του και έναν αέρα περιπέτειας που τόσο την είχε ανάγκη, ως υπόθετο στα πάσης φύσεως αδιέξοδά που στοίχειωναν τον βίο του... Οι δυνάμεις της Τάξεως, όμως, συνέλαβαν ταχύτατα τον νεανία μικροεγκληματία αμφισβητώντας και την ευφυία του. Ο λόγος; Ενήργησε στην τέχνη της κλοπής φορώντας γάντια κομμένα στα δάχτυλα! Τα αποτυπώματα οδήγησαν εύκολα τις Αρχές στα ίχνη του δράστη· και τον δράστη στην φυλακή (για τρίμηνη κάθειρξη). Μετά το πέρας του τριμήνου, όταν ανέπνευσε ξανά τον αέρα της ελευθερίας, απεπειράθη να «σουφρώσει» μια συσκευή τηλεοράσεως – και μάλιστα 24 ιντσών, την μεγαλύτερη διάσταση εκείνη την εποχή. Δεν συμβιβαζόταν με τίποτα λιγότερο από το άριστο ο μερακλής Ozzy… Κατά τη διάρκεια, όμως, της διαφυγής και καβαλώντας έναν τοίχο, έχασε την ισορροπία του και η συσκευή κατεπλάκωσε τον νεαρό παρανομούντα. Ίσως θεία παρέμβαση προς επιβολήν του δικαίου; Ποιος να ξέρει… Η ποινή εξάμηνης καθείρξεως που του επεβλήθη (στις φιλόξενες φυλακές Winston Green) στιγμάτισε τον μετέπειτα καλλιτέχνη, ο οποίος ουσιαστικά ουδέποτε συνήλθε από αυτή την οδυνηρή εμπειρία… Τότε άρχισε να κτυπά και αυτοσχέδια τατουάζ – το σήμα κατατεθέν του. Αφού βγήκε δι’ ολίγον, ξαναμπήκε στον αυστηρό αλλά δίκαιο χώρο των φυλακών – ετούτη τη φορά επειδή γρονθοκόπησε κάποιο όργανο της Τάξεως στο στόμα…


Η πιθανότητα της καλλιτεχνικής δράσεως στροβιλιζόταν στο μυαλό του αντικοινωνικής συμπεριφοράς συνανθρώπου μας. Έτσι, το 1969, δημιουργεί τους Black Sabbath – ένα όνομα που θα προέλθει ως έμπνευση από την ομώνυμη ταινία του διαπρεπούς ιερέα του τρόμου, του σπουδαίου ιταλού σκηνοθέτη Mario Bava. Παρότι στα πρώτα στάδια της μουσικής δράσεως της μπάντας θα υπάρξουν μουσικές αναφορές και επηρεασμοί από τα blues, οι Black Sabbath θα «πολιτογραφηθούν» ως μια μπάντα της «hard rock devil music», μια μπάντα της μουσικής που οι νέοι μας ονομάζουν metal... Η φήμη περί σατανιστικών αναφορών του μουσικού αυτού group θα οδηγήσουν τον Ozzy, χωρίς περιττές καθυστερήσεις, να ζητήσει από τον αγαπημένο πατέρα του μια χάρη: να του κατασκευάσει μεταλλικούς σταυρούς προκειμένου να χρησιμοποιούνται από τα μέλη του συγκροτήματος ως άμυνα απέναντι στις δυνάμεις του κακού και στις βασκανίες... Οι σταυροί αυτοί, έκτοτε, θα αποτελέσουν σύμβολο του συγκροτήματος.


Ο Ozzy ήταν σκληρός και αγέρωχος καλλιτέχνης. Και δεν χαριζόταν ούτε στο κοινό του το οποίο περνούσε γενεές δεκατέσσερις από σκηνής, με συνεχείς επιτιμήσεις και προσβολές, στην παράδοση του μεγάλου Lenny Bruce. «Επειδή πληρώνετε ένα εισιτήριο και αγοράζετε και κανέναν δίσκο δεν θα μας σοδομίσετε κιόλας» σκεφτόταν – και σωστά – ο καλλιτέχνης. Έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη καριέρα που έφερε δόξα και χρήμα στον άλλοτε λεχρίτη από την Αγγλία. Τώρα μπορούσε να θερίσει τους καρπούς της επιτυχίας του, με όποιον τρόπο θεωρούσε ο ίδιος προσφορότερο. «Αγόραζα συνέχεια ναρκωτικά να φτιάχνομαι και πήδαγα οτιδήποτε εκεινείτο», θα ομολογήσει αργότερα. Ο καθείς και τα γούστα του… «Δεν μπορώ τα μέτρια πράγματα», θα προσθέσει. «Τίποτε με μέτρο – αυτή είναι η αρχή μου... Ό,τι κι αν είναι, είτε ποτό είτε ναρκωτικά, δεν το αφήνω χωρίς να το καταπιώ. Έπαιρνα LSD καθημερινά για πολλά χρόνια. Ξόδευα περίπου 1000 δολάρια την εβδομάδα στη ντρόγκα. Έπαθα overdose καμιά δωδεκαριά φορές…» θα πει, χωρίς περιστροφές, ο καλλιτέχνης.


Κάθε πράγμα, όμως, έχει και το κόστος του. Το 1978 τα υπόλοιπα μέλη των Black Sabbath δεν μπορούσαν να αντέξουν άλλο την αλλόκοτη συμπεριφορά του ηγέτη του συγκροτήματος και του δήλωσαν, ανερυθρίαστα, ότι δεν τον χρειάζονται άλλο ως τραγουδιστή τους. Η απογοήτευση πλημμύρισε τον απείθαρχο μα ευαίσθητο καλλιτέχνη, με συνέπεια να εγκλειστεί επί τρίμηνο στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου καταναλώνοντας τεράστιες ποσότητες πίτσας και μπύρας (με αποτέλεσμα να φουσκώσει και η μπάκα) – αλλά και μπόλικης κοκαΐνης. Αργότερα, ένας έρωτας τον ενέπνευσε να ξεκινήσει solo καριέρα. Το Blizzard of Ozz τσάκισε τα ταμεία και ισορρόπησε κάπως την κλονισμένη αυτοπεποίθηση του καλλιτέχνη. Κατά τη διάρκεια της προώθησης του δεύτερου προσωπικού του άλμπουμ, Diary of a Madman, στις ΗΠΑ υιοθέτησε την εμπνευσμένη ιδέα να εκτοξεύει κομμάτια ωμού κρέατος προς το κοινό του. Καθώς η τουρνέ εξελισσόταν, το κοινό άρχισε να ανταποδίδει, ραίνοντας τον καλλιτέχνη με ψόφια μέλη του ζωικού βασιλείου: βατράχους, γάτες, φίδια κλπ. Στην Iowa κάποιος θαυμαστής του Ozzy πέταξε, με μιαν αποφασιστική κίνηση, στη σκηνή μια νυχτερίδα. Ο καλλιτέχνης, νομίζοντας ότι είναι ψεύτικη, την πήρε στα στιβαρά του χέρια και την… δάγκωσε στον μαύρο της λαιμό, αποκεφαλίζοντάς την… Έτσι, έκαναν την εμφάνισή τους οι αναπόφευκτες δυνάμεις οικολογίας-ζωοφιλίας-ευαισθησίας, με σκοπό να κάνουν τον βίο αβίωτο στον καλλιτέχνη και να σαμποτάρουν την περιοδεία του. Η περιοδεία, όμως, πήγε καλύτερα από ποτέ. Οι επαγγελματίες της ευαισθησίας έκαναν την καλύτερη ρεκλάμα στον ατίθασο μουσουργό…


Για τον Ozzy είχε πλέον έλθει το πλήρωμα του χρόνου για να κοιτάξει, πέρα από την καλλιτεχνία, και την προσωπική του ζωή. Δεν μπορούσε να αφιερωθεί αποκλειστικά στην τέχνη και το κοινό του. Είχε έρθει η ώρα για το δικό του πραγματικό νοικοκύρεμα. Αφού είχε στείλει στον αγύριστο την πρώτη σύζυγό του Thelma (χαρίζοντάς της όλα τα περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να απαλλαγεί από περιττές γκρίνιες και υστερίες που ο ευαίσθητος καλλιτέχνης δεν άντεχε), νυμφεύθηκε, ένα χρόνο μετά, τη δεύτερη σύζυγό του Sharon, σε μια παραλία στη Honolulu. Η προσωπική ευτυχία είχε χτυπήσει, επιτέλους, την πόρτα του ταλαιπωρημένου από τις κακουχίες της ζωής Ozzy. H δίψα, όμως, του καλλιτέχνη για το αλκοόλ συγκλόνισε τη σύζυγό του και κλόνισε, προς στιγμήν, τη στερεότητα του γάμου τους. Κάθε που έπινε πολύ και μετά ήθελε να βγει για τη βόλτα του, η Sharon του κλείδωνε τα ρούχα στη ντουλάπα για να τον προστατεύσει. Εκείνος μια μέρα, στο San Antonio του Texas, απηυδισμένος από τον συζυγικό «πατερναλισμό» και επειδή δεν είχε ρούχα, φόρεσε ένα από τα φορέματα της συζύγου του και βγήκε να πάρει τον αέρα του. Αργότερα, όμως, συνελήφθη, γιατί ουρούσε στο ιστορικό κτήριο του Alamo. Καταδικάστηκε για προσβολή εθνικού μνημείου και του απαγορεύθηκε εφ’ όρου ζωής κάθε καλλιτεχνική δραστηριότητα στο San Antonio.


H CBS ήταν η καινούρια δισκογραφική εταιρία του Ozzy. Σε ένα από τα σχετικά ραντεβού με κάποια διευθυντικά στελέχη της εταιρίας, ο καλλιτέχνης προσήλθε μετά της συζύγου του. Η Sharon είχε μια τολμηρή ιδέα: προκειμένου να εντυπωσιάσει τα στελέχη της CBS, o Ozzy καλό θα ήταν να έμπαινε στην αίθουσα συσκέψεων της εταιρίας στο LA… αμολώντας στον χώρο και δύο περιστέρια... O καλλιτέχνης συγκατάνευσε. Μπήκε δυναμικά στην αίθουσα, αλλά υπό την επήρεια αλκοόλ. Ενώ ετοιμαζόταν, λοιπόν, να πετάξει τα περιστέρια στον αέρα, ένα κοίταγμα από κάποιο στέλεχος της εταιρίας δεν του «κάθισε» καλά και τότε, δυναμικά και αποφασιστικά, ως αντίδραση, αφού άφησε το ένα περιστέρι ελεύθερο, επήρε το άλλο και με μια γενναία δαγκωνιά στον λαιμό το αποκεφάλισε…


«Ως εδώ με το πιοτό…», του δήλωσε απογοητευμένη η σύζυγός του. Έτσι τον έπεισε να εγκλειστεί σε κλινική για θεραπεία αποτοξινώσεως. Το στρατήγημα που χρησιμοποίησε για να πείσει τον ατίθασο Ozzy ήταν το εξής: του απέκρυψε ότι επρόκειτο περί κλινικής, λέγοντάς του ότι πρόκειται για ένα κέντρο όπου θα εκπαιδευόταν «to drink like a gentleman». Αξεπέραστα τα ταξικά απωθημένα στην οικογένεια Osbourne… Με το που εμφανίστηκε, λοιπόν, ο καλλιτέχνης στην κλινική, αφού υπέγραψε τα σχετικά έγγραφα, ανεζήτησε τον δρόμο που οδηγούσε προς τα μπαρ για να ξεκινήσει την σχετική εξάσκηση…


Η πιο πρόσφατη ίσως μεγάλη στιγμή του καλλιτέχνη ήταν η περίφημη τηλεοπτική εκπομπή του MTV «The Osbournes» (2002-2005). Επρόκειτο για κάποιου είδους Big Brother, αφού κάμερες είχαν στηθεί σε ολόκληρο το σπιτικό της οικογένειας κινηματογραφώντας την συμβίωσή τους ολούθε. Στοιχειώδεις συζητήσεις, ασημαντολογία, το ρεύεσθαι και πέρδεσθαι στην ημερήσια διάταξη… Εντύπωση, εντούτοις, δημιούργησε στο πεινασμένο για κλειδαρότρυπα κοινό, πέρα από την κοινοτοπία της καθημερινότητας, ειδικά η εικόνα και η ψυχοσύνθεση όσων τέκνων της οικογενείας δέχτηκαν να συμμετέχουν στην εκπομπή, δηλ. κυρίως του Jack και της Kelly. Παιδιά φουσκωμένα σαν μπαλόνια, ακαλλιέργητα, αλλά ταυτοχρόνως συμπαθή και με ήθος απροσμέτρητο – ειδικά ο χοντρομπαλάς και γυαλάκιας Jack. «Από αγκάθι βγαίνει ρόδο», όπως λέγει και ο (πάντοτε σοφός) λαός μας… Αλλά αυτός είναι ο Ozzy Ozbourne... Μεγάλος ως καλλιτέχνης (του θορύβου που ονομάζεται μουσική metal), μεγάλος και ως πατέρας και οικογενειάρχης...


Sunday, September 12, 2010

Claude Chabrol (1930 - 2010): ένας αστός αναρχικός



Πέθανε, στα 80 του χρόνια και μέχρι το τέλος δημιουργικός, ο σπουδαίος γάλλος σκηνοθέτης Claude Chabrol... Ένας βαθύς παρατηρητής και μελετητής της ανθρώπινης φύσης, ένας ακριβής ανατόμος και κομψός χλευαστής (ειδικά) της αστικής τάξης – των νευρώσεων και της σαχλαμάρας της. Ζούσε αστικά ο ίδιος - πράγμα που δείχνει ότι για να κατανοήσεις καλύτερα και, ακολούθως, να χλευάσεις το αντικείμενό σου, είναι καλύτερα να έχεις μια βιωματική σχέση μαζί του. Ενώ το έργο του έχει πολύ μεγάλο βάθος, έχει, ταυτόχρονα, και πολλά στοιχεία ελαφρότητας - αυτή ακριβώς η ισορροπία το καθιστά έργο σπουδαίο.


Η μεγάλη διαφορά του Chabrol με άλλους πρώτης γραμμής σκηνοθέτες (και της Nouvelle Vague) είναι ότι ουδέποτε πήρε τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά, ούτε παγιδεύτηκε σε πόζες και κουλτουριάρικες συμπεριφορές (περίεργες ενδυμασίες, ναρκισσισμούς, ξινίλες κλπ.). Είχε χιούμορ - εμφανές τόσο στο έργο του, όσο και στην προσωπική του ζωή.

 

Λάτρης του ωραίου, αλλά αντικουλτουριάρικα και σφαιρικά. Αντιμετώπιζε με τον ίδιο - παιδικό σχεδόν - ενθουσιασμό ένα σπουδαίο βιβλίο, μια θελκτική γυναίκα, ένα ωραίο αστείο, ένα σπουδαίο κρασί ή πιάτο. Ο Claude Chabrol εκπροσωπούσε τον άνθρωπο που χαιρόταν τη ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις, ούτε μόνο πνευματικά, ούτε μόνο υλικά, αλλά σε συνδυασμό - όπως πρέπει δηλαδή.


Τέλος, κάτι μικρό. Μανιώδης καπνιστής πίπας μέχρι και το τέλος της ζωής του (με αμέτρητες πίπες στη συλλογή του), κάπνιζε ταυτοχρόνως και εκλεκτά πούρα (ως λάτρης του εκλεκτικισμού σε κάθε επίπεδο) – αφαιρώντας πάντοτε το δαχτυλίδι και πετώντας το στον κάλαθο των αχρήστων…